آتلانتیس نام یک سرزمین جزیره ای است که فیلسوف یونانی افلاطون در دو رساله مشهور خود تیمائوس و کریتیاس از آن یاد کرده است. او این تمدن باستانی را سرزمینی آرام و بسیار ثروتمند توصیف می کند که تحت حمایت خدای دریا، پوسیدون، قرار داشت.

با وجود شهرت فراوان این داستان، از نظر تاریخدانان تقریباً قطعی است که حقیقت ندارد. پس چرا بیش از 2300 سال پس از مرگ افلاطون، این روایت همچنان تکرار می شود؟

به گفته جیمز روم، استاد مطالعات کلاسیک در کالج بارد نیویورک، این داستانی است که تخیل انسان را تسخیر می کند. افسانه ای کامل است و عناصر زیادی دارد که مردم دوست دارند درباره آن خیال پردازی کنند .

افلاطون این داستان را حدود سال 360 پیش از میلاد روایت کرد. او گفت که بنیان گذاران آتلانتیس نیمه خدا و نیمه انسان بودند. آنان تمدنی آرمانی و نیرومند پدید آوردند و به قدرتی دریایی و بزرگ تبدیل شدند.

خانه آنها مجموعه ای از جزایر متحدالمرکز در اقیانوس اطلس بود، جایی نزدیک به منطقه ای که بعدها تنگه جبل الطارق نام گرفت. جزایر با خندق های پهن از هم جدا شده بودند و کانالی به مرکز جزیره می رسید.

این جزایر سرسبز مملو از طلا، نقره و فلزات گران بها بودند و حیات وحش کمیاب و عجیب در آن ها زندگی می کرد. در جزیره مرکزی، پایتختی باشکوه وجود داشت که در آن کاخی برای همسر فانی پوسیدون، کلیتو، ساخته شده بود.

آتلانتیس گمشده کجاست؟

نظریه های فراوانی درباره محل آتلانتیس مطرح شده است: در مدیترانه، سواحل اسپانیا و حتی زیر یخ های جنوبگان. به گفته چارلز اورسر، متصدی تاریخ در موزه ایالت نیویورک، کافی است نقطه ای روی نقشه انتخاب کنید؛ احتمالاً کسی گفته است که آتلانتیس آنجا بوده است. هر جایی که فکرش را بکنید در این نظریه ها مطرح شده است .

افلاطون می گفت آتلانتیس حدود 9000 سال پیش از زمان خودش (یعنی بیش از 11 هزارسال قبل از زمان ما) وجود داشته و داستان آن توسط شاعران و کاهنان نسل به نسل منتقل شده است. اما نوشته های افلاطون تنها سند شناخته شده درباره این سرزمین هستند.

آیا آتلانتیس واقعی بود؟

کمتر دانشمندی باور دارد که آتلانتیس واقعاً وجود داشته است. رابرت بالارد، کاوشگر اقیانوس و کاشف لاشه کشتی تایتانیک در سال 1985، می گوید: هیچ برنده نوبلی نگفته است که نوشته های افلاطون درباره آتلانتیس حقیقت دارد .

با این حال بالارد اعتقاد دارد این داستان از نظر منطقی قابل تصور است؛ زیرا در طول تاریخ فجایع طبیعی مانند سیل های عظیم و فوران های آتشفشانی رخ داده اند که شباهت هایی با روایت نابودی آتلانتیس دارند.

حدود 3600 سال پیش، فوران عظیم یک آتشفشان جزیره سانتورینی در دریای اژه را ویران کرد. در آن زمان، تمدن پیشرفته مینوسی در سانتورینی زندگی می کرد و تقریباً همزمان با این انفجار، این تمدن ناپدید شد.

با این حال، بالارد معتقد نیست که سانتورینی همان آتلانتیس باشد؛ زیرا زمان این فوران با تاریخی که افلاطون برای نابودی آتلانتیس ذکر کرده، همخوانی ندارد.

آتلانتیس در نگاه افلاطون

اما اگر آتلانتیس واقعی نبود، چرا افلاطون این داستان را نقل کرد؟ جیمز روم معتقد است که افلاطون این افسانه را برای بیان نظریات فلسفی خود ساخته بود: او به موضوعاتی می پرداخت که در تمام آثارش تکرار می شوند: سرشت الهی در برابر سرشت انسانی، جوامع آرمانی و فساد تدریجی جامعه بشری. آتلانتیس وسیله ای دیگر بود تا او بتواند به برخی از مهم ترین دغدغه های فکری اش بپردازد .

افسانه آتلانتیس داستان مردمی اخلاقی و معنوی است که در تمدنی پیشرفته و آرمانی زندگی می کنند؛ اما به تدریج گرفتار حرص، خودخواهی و فساد اخلاقی می شوند. به گفته اورسر، خدایان خشمگین شدند زیرا مردم راه خود را گم کردند و به رفتارهای نادرست روی آوردند .

به عنوان مجازات، خدایان در یک شب هولناک، آتش و زمین لرزه فرستادند و آتلانتیس به اعماق دریا فرو رفت.

بنابراین این روایت به عنوان هشداری اخلاقی و نمادی از سقوط تمدن های انسانی توسط افلاطون نقل شده و در ذهن بشر باقی مانده است.

انتهای پیام