زندگی مسابقه ای دشوار است. فقط به فرآیند لقاح توجه کنید: برای تولیدمثل فقط یک تخمک در دسترس قرار دارد که برای انبوه اسپرم های جنس نر اصلا کافی نیست. اسپرم ها باید با تمام توان خود رقابت کنند تا پیش از بقیه به هدف برسند؛ وگرنه در این نبرد سرنوشت ساز برای زندگی، به جنگجویی بازنده تبدیل می شوند.

رقابت نفس گیر برای فتح تخمک، باعث شده که حیوانات نر اسپرم هایی با اشکال عجیب، شگفت انگیز و گاهی باورنکردنی تکامل دهند. هیچ قانون یکسانی وجود ندارد که تعیین کند کدام اندازه، شکل یا نحوه حرکت موجب ساخت بهینه ترین اسپرم ممکن می شود. بااین حال، وقتی پای بلندترین اسپرم دنیا به میان می آید، برنده قطعاً شما را شگفت زده می کند.

سه حیوانی که بی قاعدگی و شگفت انگیزی اسپرم ها را به بهترین نحو ممکن نشان می دهند، فیل، موش و مگس هستند. در نگاه اول ممکن است فکر کنید که بزرگ ترین حیوان از این بین، یعنی فیل قاعدتاً باید صاحب بزرگ ترین اسپرم دنیا باشد؛ اما این تصور برخلاف انتظار کاملاً برعکس است: در کمال شگفتی، برنده دارای کوچک ترین جثه است.

رکورددار ریزجثه

از نظر طول اسپرم، فیل در مقام سوم قرار می گیرد، موش مقام دوم را دارد و صاحب جایگاه اول با اختلاف بسیار بالا، مگس میوه از گونه ی دروزوفیلا بیفورکا (Drosophila bifurca) است. این حشره که به طرز باورنکردنی رکورددار بلندترین اسپرم در کل قلمرو حیوانات است، اسپرمی به طول 6٫35 سانتی متر تولید می کند؛ این اندازه تقریباً 20 برابر طول بدن خود مگس و به بزرگی یک گردو است.

طول اسپرم مگس میوه دروزوفیلا، استراتژی تکاملی هوشمندانه ای را آشکار می کند. این اسپرم غول پیکر به صورت فشرده و مارپیچ در بیضه هایی قرار دارد که حدود 10 درصد از کل توده ی بدنی مگس را تشکیل می دهند و هنگام جفت گیری باز می شوند. از آن جایی که مگس های میوه به تک همسری شهرت ندارند و ماده ها هم با چندین نر جفت گیری می کنند، اسپرم های بلند مزیت رقابتی دارند.

اسپرم غول پیکر مگس میوه دروزوفیلا به صورت فشرده و مارپیچ در بیضه هایی قرار دارد که حدود 10 درصد از کل توده ی بدنی مگس را تشکیل می دهند.

استفان لوپولد، پژوهشگر اصلی مطالعه ای روی اسپرم غول پیکر مگس میوه دروزوفیلا، می گوید اسپرم های بلندتر در بیرون راندن اسپرم رقبای خود از دستگاه تناسلی ماده بسیار خوب عمل می کنند و به آن ها در رقابت برای لقاح برتری می بخشند. بنابراین، انتخاب جنسی به نفع اسپرم های بلندتر است.

موش و فیل: وقتی تعداد بر اندازه پیروز می شود

روند شگفت انگیز اندازه ی غیرعادی اسپرم ها، در حیوانات دیگر نیز دیده می شود. برای مثال، موش ها اسپرم هایی بلندتر از فیل ها دارند. اسپرم موش حدود 124 میکرومتر طول دارد و در هر انزال، حدود 9٫5 میلیون از آن ها آزاد می شود. این استراتژی حد وسط به موش ها کمک می کند تا در دستگاه تناسلی کوچک تر، با سرمایه گذاری روی اسپرم های نسبتاً بلند و پرتعداد، شانس موفقیت خود را افزایش دهند.

در مقابل، فیل ها استراتژی کاملاً متفاوتی را در پیش گرفته اند: ایمنی در تعداد. اسپرم یک فیل به طور میانگین تنها 56 میکرومتر طول دارد، یعنی تقریباً نصف اسپرم موش است. اما برگ برنده ی فیل ها در تعداد است. در هر انزال یک فیل، نزدیک به 200 میلیارد اسپرم وجود دارد. در دستگاه تناسلی بسیار بزرگ فیل که احتمال گم شدن اسپرم ها در آن زیاد است، سرمایه گذاری روی تعداد انبوه، شانس رسیدن دست کم تعدادی از آن ها به تخمک را تضمین می کند.

الگویی مشابه فیل ها، در حیوانات بزرگ دیگر مانند نهنگ ها نیز تکرار می شود و نشان می دهد که در نبرد برای حیات، اندازه ی اسپرم حرف اول را نمی زند.