طرح کالابرگ الکترونیکی که در سال 1404 وارد فاز تازه‌ای از اجرا شده، هم‌زمان با حذف یارانه نقدی دهک‌های پردرآمد جامعه در کانون توجه افکار عمومی قرار گرفته است. نمایندگان مجلس و مقامات وزارت رفاه می‌گویند این سیاست برای افزایش عدالت اجتماعی، تأمین امنیت غذایی و کاهش فشار تورمی بر طبقات کم‌درآمد ضروری است. اما چالش‌های تأمین منابع مالی و اجرای صحیح، همچنان مورد بحث جدی است.

طبق اعلام شاهرخ رامین، نماینده مجلس، نخستین منبع تأمین مالی کالابرگ حذف یارانه سه دهک بالای درآمدی است. از مجموع 8.5 میلیون نفر دهک دهم، تاکنون 5.5 میلیون نفر حذف شده بودند و سه میلیون نفر باقی‌مانده نیز در گام نخست سال 1404 خط خوردند.

بخشی از ماده 45 قانون مالیات بر ارزش افزوده و بند «چ» ماده 5 قانون برنامه نیز منابع مکمل این طرح هستند. طبق این بند، دولت موظف است هر سال تا سقف 11 میلیارد یورو برای واردات کالاهای اساسی اختصاص دهد. فروش این ارز و تبدیل آن به ریال، منابع لازم برای اجرای کالابرگ را فراهم می‌کند.

به دلیل تأخیر در وصول درآمدها، دولت با مجوز مقام معظم رهبری یک میلیارد دلار از صندوق توسعه ملی برداشت کرده و دو مرحله نخست کالابرگ از همین محل پرداخت شد.

نمایندگان مجلس می‌گویند حذف یارانه دهک‌های پردرآمد با رضایت عمومی همراه بود. برخلاف نگرانی‌های اولیه، هیچ اعتراضی در سطح گسترده ثبت نشد؛ چرا که مردم می‌دانستند منابع حاصل از حذف، به دهک‌های نیازمند تخصیص می‌یابد.

تأخیر در اجرای ماهانه طرح به دلیل وصول تدریجی درآمدهای ارزی

وابستگی شدید منابع به فروش نفت و نرخ ارز

گلایه‌های مجلس از سازمان برنامه و بودجه بابت ضعف در گزارش‌دهی

علیرضا عسگریان، معاون سابق وزیر رفاه، در این برنامه اعلام کرد:

خط فقر شدید غذایی با مبنای 2100 کیلوکالری حدود 1.23 میلیون تومان برای هر نفر در ماه محاسبه شده است.

با مبنای 2350 کیلوکالری این رقم به 1.44 میلیون تومان می‌رسد.

بر اساس این شاخص‌ها، بین 4.4 تا 7 میلیون نفر از جمعیت کشور زیر خط فقر شدید غذایی قرار دارند.

این آمار نشان می‌دهد کالابرگ نه یک انتخاب، بلکه یک ضرورت برای حفظ حداقل امنیت غذایی است.

شفافیت در تخصیص یارانه

کنترل بهتر منابع در مقایسه با یارانه نقدی

تمرکز بر اقلام اساسی غذایی

پیچیدگی فنی در اجرا

تأخیر در تأمین منابع مالی

احتمال ناکافی بودن ارزش کالابرگ در برابر تورم

زیرساخت اجرای کالابرگ بر بستر کارت‌های بانکی و سامانه «پایگاه رفاه ایرانیان» فراهم شده است. هر خانوار می‌تواند با کارت بانکی خود کالاهای اساسی مشمول طرح را دریافت کند. این روش شفافیت را افزایش داده و امکان پایش مصرف را برای دولت فراهم می‌کند.

چه کالاهایی مشمول می‌شوند؟ اقلامی مانند برنج، روغن، گوشت مرغ، حبوبات و لبنیات.

دهک‌بندی مجدد انجام می‌شود؟ بله، پایگاه رفاه ایرانیان به‌طور مستمر وضعیت درآمدی خانوارها را بازنگری می‌کند.

چطور می‌توان اعتراض کرد؟ از طریق سامانه حمایت (hemayat.mcls.gov.ir).

پرداخت نقدی حذف می‌شود؟ بخشی از یارانه نقدی باقی خواهد ماند اما سهم کالابرگ در حال افزایش است.

کالابرگ الکترونیکی در حالی اجرا می‌شود که حذف یارانه پردرآمدها بخشی از منابع آن را تأمین کرده است. با این حال، تأخیر در اجرای مرحله‌ای، نارضایتی از نحوه دهک‌بندی و تورم بالا همچنان چالش‌هایی جدی محسوب می‌شوند. آینده یارانه‌ها در ایران به توان دولت در مدیریت منابع ارزی، شفافیت در گزارش‌دهی و همراهی مردم وابسته است.

خبرگزاری مهر

تسنیم 

ایسنا 

اقتصاد آنلاین