به گزارش پارسینه ؛ سکته مغزی سومین علت مرگ و اولین دلیل ناتوانی در جامعه است. بنا براعلام وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی، سالانه به طور متوسط 150 هزار مورد از انواع سکته مغزی در کشور اتفاق می افتد که شامل سکته‎های مغزی ایسکمیک و هموراژیک (سکته ناشی از خونریزی مغزی) است. براساس بررسی‎های انجام شده، در افراد بالای 25 سال از هر چهار نفر یک نفر دچار سکته مغزی می‎شود. به گفته متخصصان، سن شیوع سکته مغزی در ایران نسبت به متوسط جهانی 10 سال کمتر است به همین دلیل آگاهی از علائم سکته مغزی راهی برای درمان به موقع محسوب می‎شود؛ چرا که هر یک دقیقه که از لحظه سکته مغزی بگذرد، دو میلیون سلول مغز از بین می رود.

صرع، میگرن، آلزایمر و سکته مغزی، آشناترین بیماری ‎های مغز و اعصاب هستند. دکتر محمدحسین حریرچیان، متخصص بیماری‎های مغز و اعصاب و عضو هیأت علمی دانشگاه علوم پزشکی تهران، در این‎باره می‎گوید: سردرد، شایع ترین بیماری مغز و اعصاب است که شامل سردردهای میگرنی و تنشی می شود. 15 درصد مردم سردردهای میگرنی دارند که در بیشتر موارد با روش‎های درمانی کنترل می‎شوند، اما براساس اعلام سازمان بهداشت جهانی، سردرد میگرنی، جزو 10 بیماری ناتوان کننده در جوامع قلمداد می‎شود. این نوع سردرد گاهی می‎تواند فرد را از کار روزانه باز دارد. بیماری شایع دیگر مغز و اعصاب، صرع نام دارد که حدود یک درصد از مردم به آن مبتلا هستند. با توجه به علائمی که بیماری صرع در مبتلایان ایجاد می‎کند، کنترل این بیماری از اهمیت بالایی برخوردار است.

MS بیماری دیگر مغز و اعصاب است و شیوع بالایی ندارد. به گفته دکتر حریرچیان، از هر یک هزار نفر، یک نفر به این بیماری مبتلا می‎شود، اما به دلیل اینکه افراد جوان جامعه را درگیر می‎کند و در برخی منجر به ناتوانی می‎شود، حائز اهمیت است.

او در مورد بیماری دیگر مغز و اعصاب که در کمین سالمندان جامعه است، توضیح می‎دهد: زوال عقل، بیماری شایع مغز و اعصاب است که شایع‎ترین علت مبتلا به زوال عقل، آلزایمر به حساب می آید و حدود 5 درصد افراد بالای 65 سال دچار آلزایمر می‎شوند. هر چه سن بیشتر شود، شیوع این بیماری هم افزایش پیدا می‎کند. یعنی حدود 30 درصد افراد بالای 80 سال احتمال ابتلا به بیماری آلزایمر را دارند.

سکته مغزی هم بیماری شایع مغز و اعصاب است. دکتر حریرچیان در این مورد می گوید: براساس بررسی های انجام شده، در افراد بالای 25 سال از هر چهار نفر، یک نفر در طول باقی عمر خود دچار سکته مغزی می‎شود که سومین علت شایع مرگ و میر در جوامع مختلف است؛ همچنین اولین دلیل ناتوانی مردم محسوب می‎شود. یکی از انواع سکته مغزی، ایسکمیک است؛ یعنی حالتی که به ناحیه‎ای از مغز خون‎ نمی رسد و سکته مغزی رخ می‎دهد. نوع دیگری از سکته به علت پارگی رگ در مغز است که منجر به خونریزی مغزی می‎شود، البته نوع ایسکمیک به مراتب شیوع بالاتری دارد که در سال‎های اخیر توانسته ایم اقدامات درمانی بهتری انجام دهیم. در نوع سکته مغزی ایسکمیک، هر یک دقیقه که از سکته می‎گذرد، حدود دو میلیون سلول مغز از بین می‎رود به همین دلیل انتقال بیمار به بیمارستان در دقایق اولیه از اهمیت بالایی برخوردار است. پزشکان در لحظه با درمان دارویی سعی می‎کنند لخته را از بین ببرند و جریان خون را مجدد داخل رگ به کار بیندازند تا سلول‎ها دوباره ترمیم شوند. این خون‎رسانی باعث می‎شود علائم بیمار بهبود پیدا کند. حال اگر مدتی از بروز علائم بگذرد، خون‎رسانی به سلول‎های مغزی دچار مشکل می شود و اگر به دنبال درمان هم این اشکال برطرف نشود، اختلال و ضایعه در سلول‎های عصبی بازگشت ناپذیر می‎شود.

سلول‎های عصبی مغز، جزو معدود سلول‎هایی در بدن هستند که قابل بازسازی نیستند، بنابراین وقتی آسیب می‎بینند، برای همیشه از بین می‎روند. این عضو هیأت علمی دانشگاه علوم پزشکی تهران با تأیید این موضوع می‎گوید: از بین رفتن سلول‎های مغز برای همیشه، باعث ناتوانی در بدن انسان می‎شود. حال اگر ناحیه ای که درگیر شده وسیع باشد یا عملکرد مهمی داشته است، درگیری این ناحیه از مغز یا عوارض ناشی از این درگیری، مثل عفونت‎هایی که فرد بر اثر اختلال هوشیاری پیدا می‎کند، از جمله عفونت‎های تنفسی، ادراری و زخم‎های بستر، منجر به فوت بیمار می‎شود.

این متخصص بیماری‎های مغز و اعصاب درباره شیوع سکته مغزی در ایران توضیح می‎دهد: مطالعات مدونی در کشور برای ارائه آمار دقیق وجود ندارد، اما بعضی از بررسی های انجام شده نشان می دهد شیوع این بیماری در کشور 10 سال کمتر از متوسط جهانی است؛ یعنی مردم ما 10 سال زودتر دچار سکته مغزی می‎شوند. اغلب مواردی که منجر به سکته مغزی می‎شود به دلیل ابتلای فرد به چند بیماری است. بیماری هایی مثل دیابت، پرفشاری خون، چربی بالا و مصرف دخانیات، از دلایل اصلی بروز سکته‎ های مغزی در کشور است. حال اگر این بیماری‎ها به خوبی کنترل نشوند، بیمار در سنین پایین‎تری دچار سکته مغزی می شود. شاید علت اینکه در ایران سن سکته مغزی نسبت به متوسط جهانی کمتر است، شیوع بالای بیماری‎های زمینه‎ای باشد که متأسفانه به خوبی هم کنترل نمی‎شود.

سکته مغزی در آقایان بیشتر از خانم‎ها ایجاد می‎شود. دکتر حریرچیان با تأیید این موضوع می‎گوید: بدن خانم‎ها قبل از دوران یائسگی هورمون‎هایی را ترشح می‎کند که اثر پیشگیری کننده از بروز سکته مغزی دارند، اما از دوران یائسگی به بعد در بدن خانم‎ها هم شیوع سکته مغزی به تدریج افزایش پیدا می‎کند.

کد 724 برای سکته حاد مغزی به معنای انتقال و درمان سریع این بیماران در زمان طلایی به صورت 24 ساعته در هفت روز هفته است. او در مورد اهمیت آگاهی از این کد می‎گوید: عدد 724 کدی برای اورژانس کشور است. مخفف هفت روز هفتهِ 24 ساعته که در هر زمانی که بیمار با اورژانس تماس بگیرد و هر کدام از علائم سکته مغزی را ذکر کند، این کد مطرح می‎شود. بیمار سریعاً به مرکزی که بتواند خدمات مخصوص سکته مغزی را ارائه کند، ارجاع می‎شود. در دنیا علامتی اختصاری برای سکته‎های مغزی ایجاد شده به نام BEFAST که مجموعه چند علامت است. B به معنی تعادل، یعنی اگر فردی احساس کرد به طور ناگهانی دچار عدم تعادل شده است، می‎تواند علامت سکته باشد. E یعنی چشم. اگر فردی دچار تاری دید یا دوبینی اختلال در حرکات چشم و افتادگی چشم به شکل ناگهانی شده است، باید به بروز سکته مغزی در خود شک کند. F مخفف صورت است. اگر کسی احساس کرد به طور ناگهانی صورتش موقع حرف زدن یا سوت زدن منحرف شده، می‎تواند نشان دهنده سکته مغزی باشد.

آنچه در مورد سکته مغزی اهمیت دارد، مدیریت زمان طلایی تشخیص و مداخله درمانی اولیه این نوع از سکته است. دکتر حریرچیان درباره دیگر نشانه‎های سکته مغزی می‎گوید: A یعنی اندام‎های فوقانی. اگر فردی احساس کرد یک طرف، دست راست یا چپش به طور ناگهانی دچار ضعف عضلانی شده، از علائم اصلی سکته مغزی است. S یعنی تکلم. مثلاً فردی دچار اختلال تکلم شده است، کلمات را به یاد نمی‎آورد یا به اشتباه به زبان می‎آورد یا قدرت ادای کلمات را از دست داده، فرد احتمالاً دچار سکته مغزی شده و در انتها کلمه اختصاری T است به معنای زمان. اگر دچار اختلال تعادل، دید، تقارن صورت، ضعف اندام فوقانی و... شده

‎اید، در جریان باشید که زمان را نباید از دست بدهید، چون سکته مغزی کرده اید و در اولین فرصت باید به مرکزی که درمان سکته مغزی را انجام می‎دهد، مراجعه کنید. همان طورکه گفتم، هر دقیقه‎ای که از بروز سکته مغزی بگذرد، دو میلیون سلول مغز از بین می‎رود.

عضو هیأت علمی دانشگاه علوم پزشکی تهران با بیان اینکه در 5 علامتی که سکته مغزی دارد هیچ دردی حس نمی شود، توضیح می‎دهد: در علائم بروز سکته مغزی، درد وجود ندارد. یعنی سردرد معمولاً جزو علائم سکته مغزی‎ نیست. برخلاف سکته قلبی که با درد شدید قفسه سینه شروع می‎شود و بیمار خودش را سریع به مراکز درمانی می‎رساند، در سکته مغزی درد جزو پنج علامت اصلی نیست. به همین دلیل بیماران سعی می‎کنند با بروز مشکلاتی که گفتم خوددرمانی کنند و نمی‎دانند چقدر بروز این علائم حیاتی است. برای اینکه بتوانیم از طریق دارو، لخته رگ مغز را از بین ببریم و علائم بیمار را برطرف کنیم، حداکثر زمان ما برای کمک چهار ساعت ونیم بعد از سکته است. حال اگر اقدامات درمانی را در نیم ساعت اول سکته مغزی انجام دهیم، نتایج بهتری دریافت می‎کنیم. به همین دلیل آگاهی از بروز علائم سکته مغزی میان مردم از اهمیت بالایی برخوردار است تا به موقع برای دریافت درمان دارویی اقدام کنند.

دکتر حریرچیان درباره قیمت داروهای سکته مغزی می‎گوید: خوشبختانه به رغم اینکه قیمت داروهای جهانی بسیار بالاست، این داروها در ایران تحت پوشش بیمه هستند و با هزینه بسیار اندک به بیمار ارائه می‎شوند. حال اگر بیمار دیر مراجعه کند و بخواهیم از روش‎های تهاجمی برای معالجه او استفاده کنیم، هزینه اقدامات آنژیوگرافی کمی بیشتر است، اما بار مالی که خود بیماری برای افراد ایجاد می‎کند، چیز دیگری است. ناتوانی که از سکته مغزی به بیمار تحمیل می‎شود، زندگی فرد را دستخوش تغییر می‎کند.

این عضو هیأت علمی دانشگاه علوم پزشکی تهران در مورد برخی اقدامات خانگی برای کمک به بیماری که سکته مغزی کرده است، می‎گوید: واقعیت این است، برای فردی که دچار سکته مغزی شده در منزل کاری نمی‎توانید انجام دهید. اینکه برخی افراد نوک انگشت دست فرد را سوزن می‎زنند تا خون خارج شود، هیچ فایده‎ای ندارد و فقط زمان از دست می‎رود. اقدام رایجی که در منزل برای فردی که سکته مغزی کرده انجام می‎دهند، گرفتن فشار خون است. متأسفانه در این بازه زمانی فشار خون بالاست به همین دلیل به فرد داروهای فشار خون با دوزهای بالا می‎دهند که نه تنها بی‎نتیجه، بلکه اقدامی اشتباه است. در فردی که سکته مغزی کرده پایین آوردن فشار خون فقط شرایط را برای او بدتر می‎کند. حتی در مراکز درمانی هم به فشار خون بیمار سکته مغزی کاری ندارند. به همین دلیل دادن قرص‎های زیر زبانی اشتباه است.