در تاریخ 18 اکتبر، مهلت ده ساله تعیین شده در قطعنامه 2231 از روز تصویب برنامه جامع اقدام مشترک برای حل وفصل موضوع برنامه هسته ای ایران (برجام) به پایان می رسد.

در این مقطع، اجرای تمامی مفاد قطعنامه 2231، از جمله محدودیت ها و رویه های پیش بینی شده در آن، باید خاتمه یابد. شورای امنیت سازمان ملل متحد موظف است بررسی تمامی موضوعات مرتبط با برنامه هسته ای ایران را به پایان برساند. همچنین، بند عدم اشاعه باید از فهرست موضوعات در دستورکار شورای امنیت سازمان ملل متحد خارج شود.

با توجه به اینکه این تغییرات از پیش در زمان توافق برجام مورد توافق قرار گرفته و در قطعنامه تصویب شده شورای امنیت سازمان ملل تثبیت شده اند، اجرای آنها نیز در فرمان ریاست جمهوری فدراسیون روسیه مورخ 11 مارس 2016 با عنوان درباره تدابیر اجرای قطعنامه شماره 2231 شورای امنیت مورخ 20 ژوییه 2015 پیش بینی شده است و تمامی مفاد آن تا پایان مهلت مقرر معتبر باقی می ماند. توسعه آتی همکاری های روسیه و ایران در حوزه های مختلف، از این پس بر پایه قوانین ملی و تعهدات بین المللی ما انجام خواهد گرفت. مبنای مستحکم این همکاری، معاهده مشارکت جامع راهبردی میان فدراسیون روسیه و جمهوری اسلامی ایران است که در تاریخ 2 اکتبر 2025 لازم الاجرا شد و در ژانویه سال جاری میلادی در سطح عالی در مسکو به امضا رسید.

لازم به ذکر است که تلاش های تهاجمی کشور های اروپایی عضو برجام برای احیای قطعنامه های تحریمی شورای امنیت علیه ایران، که در چارچوب اجرای قطعنامه 2231 لغو شده بودند، با شکست مواجه شد. برخلاف ادعا های مکرر و بی اساس آنان، روند بازگرداندن محدودیت های تحریمی پیشین علیه ایران تحقق یافته محسوب نمی شود، زیرا بریتانیا، آلمان و فرانسه نقض های اساسی و فاحشی از قطعنامه 2231 مرتکب شده اند و همچنین رویه های مصوب که دقیقا برای جلوگیری از هرگونه سوء استفاده و دستکاری طراحی شده بودند، به طور کامل رعایت نشده است.

کشور های اروپایی تصمیم گرفتند بدون هیچ ملاحظه ای از تمامی موانعی که در مسیر پیشبرد سیاست تقابلی آنان قرار داشت، عبور کنند. با این حال، طبق حقوق بین الملل، طرفی که خود به طور سیستماتیک تعهداتش را نقض کرده است، نمی تواند از سازوکار ها و امتیازاتی که در همان توافق پیش بینی شده بهره مند شود.

اقدامات کشور های اروپایی که از منظر حقوقی و رویه ای فاقد هرگونه مبنای معتبر بوده و به صورت مقطعی و مصلحت گرایانه از سوی ایالات متحده امریکا، کشوری که مدت ها پیش خروج خود از برجام را اعلام کرده بود، و متأسفانه از جانب دبیرخانه سازمان ملل متحد حمایت شده اند، به هیچ وجه نمی توانند برای اعضای مسئول و متعهد جامعه بین المللی ایجاد الزام حقوقی نمایند. همچنین یادآور می شویم که تمامی اهدافی که در گذشته به منظور تصویب قطعنامه های تحریمی شورای امنیت سازمان ملل متحد علیه ایران تعیین شده بود، مدت هاست تحقق یافته و این امر در دسامبر 2015 توسط آژانس بین المللی انرژی اتمی رسماً تأیید گردید. بدون تحقق این اهداف، اجرای کامل و رسمی برنامه جامع اقدام مشترک (برجام) امکان پذیر نمی بود.

موضع ما در این خصوص، که به تفصیل در بیانیه های وزارت امور خارجه روسیه مورخ 20 و 27 سپتامبر 2025 و همچنین در نشست خبری سخنگوی وزارت خارجه در تاریخ 2 اکتبر 2025 تشریح شده است، بدون تغییر باقی مانده است. تأکید می کنیم که شورای امنیت سازمان ملل هیچ گونه تصمیمی اتخاذ نکرده است که به دبیرخانه سازمان ملل متحد اختیار دهد به طور مستقل درباره احیای تحریم ها علیه ایران نتیجه گیری نماید. این موضوع در صلاحیت انحصاری شورای امنیت سازمان ملل متحد قرار دارد.

فدراسیون روسیه درخواست رسمی خود را به دبیرکل سازمان ملل متحد ارسال کرده و خواستار آن شده است که وی فوراً اطلاعات نادرستی را که بدون مجوز و به طور خودسرانه در وب سایت رسمی سازمان درباره روند ادعایی احیای قطعنامه های از مدت ها پیش منقضی شده مربوط به ایران منتشر شده است، حذف نماید. به ویژه آن که در شرایط کنونی، این قطعنامه ها فاقد هرگونه هدف مورد توافق، مهلت اجرایی و سازوکار لغو می باشند. خودداری دبیرکل سازمان ملل متحد از اصلاح این خطای دبیرخانه، به منزله آن خواهد بود که دبیرکل و کارکنان دبیرخانه عمدا و آگاهانه در نقض ماده 100 منشور ملل متحد عمل می کنند.

با پایان اعتبار قطعنامه 2231، برجام که روزگاری به حق یکی از دستاورد های بزرگ دیپلماسی بین المللی به شمار می رفت، رسماً به تاریخ می پیوندد. در سال های نخست پس از تصویب، این توافق به سرعت اثربخشی و کارآمدی خود را نشان داد و این امکان را داد تا آژانس بین المللی انرژی اتمی تمامی پرسش های باقی مانده خود درباره ایران را به طور کامل رفع نماید.

اجرای موفق برنامه جامع اقدام مشترک (برجام) با هدف فراهم ساختن امکان بهره برداری کامل تهران از حق خود در استفاده صلح آمیز از انرژی هسته ای مطابق با معاهده منع گسترش سلاح های هسته ای (NPT) و تعهدات ناشی از آن، پیش بینی شده بود. پس از پایان اعتبار برجام، نگرش نسبت به برنامه هسته ای ایران باید همانند برنامه هسته ای هر کشور عضو NPT که فاقد سلاح هسته‎ای است، باشد.

توافق هسته ای هرگز بر مبنای نقض تعهدات از سوی ایالات متحده و کشور های اروپایی عضو طراحی نشده بود. کشور هایی که اکنون با تمام توان درصدد توجیه اقدامات خود و مشروع جلوه دادن رفتار دل بخواهانه خود هستند و بی شرمانه از اعتبار و اختیارات شورای امنیت سازمان ملل متحد سوءاستفاده می کنند. هدف برجام، لغو جامع تمامی تحریم های شورای امنیت سازمان ملل متحد و همچنین تحریم های چندجانبه و ملی مرتبط با برنامه هسته ای ایران بود. اکنون، در چارچوب سازمان ملل متحد، این مسیر به پایان رسیده است. محدودیت هایی که خارج از سازوکار شورای امنیت سازمان ملل متحد اعمال شده اند، غیرقانونی هستند.

تاریخ 18 اکتبر 2025 به عنوان روز رسمی پایان اعتبار قطعنامه 2231 تعیین شده است و هیچ تصمیمی برای لغو آن اتخاذ نشده است. ابتکار مشترک روسیه و چین برای تمدید فنی برجام به مدت شش ماه، با تکبر از سوی کشور های غربی رد شد. اقداماتی که بار دیگر ناتوانی این کشور ها در انجام توافق های چندجانبه و تکیه آنان بر روش های غیرقانونی و زورگویی را آشکار ساخت. از این پس، نظارت بر فعالیت های هسته ای در جمهوری اسلامی ایران صرفا بر پایه معاهده NPT و توافق جامع پادمان میان ایران و آژانس بین المللی انرژی اتمی انجام خواهد شد.

طرف روسی همچنان پایبندی کامل خود را به مسیر سیاسی و دیپلماتیک برای حل وفصل موضوع برنامه هسته ای ایران حفظ می کند و از تمامی طرف های دخیل می خواهد تلاش های خود را به یافتن راه حل های لازم معطوف کنند تا از بروز یک تنش جدید و کنترل ناپذیر، که پیامد های سنگینی برای امنیت منطقه ای و بین المللی به همراه دارد، جلوگیری شود. روسیه آماده است در این مسیر تمام توان خود را برای همکاری و حمایت به کار گیرد.

منبع: وزارت خارجه روسیه