مسئله ی مذاکره با آمریکا از جمله موضوعات مورد بحث صاحبان بیان و قلم در دهه های اخیر بوده و حرف های گوناگونی در این باب زده شده است، بعضی موافق، بعضی مخالف؛ بعضی با استدلال، بعضی بی استدلال . رهبر انقلاب در سخنرانی تلویزیونی اخیر با اشاره به ضررهای بزرگ مذاکره با آمریکا در شرایط فعلی تأکید کردند: حرف من این است که در حال حاضر با وضعیّتی که وجود دارد ــ حالا ممکن است بیست سال دیگر، سی سال دیگر وضعیّت دیگری وجود داشته باشد؛ با آن کاری نداریم ــ در وضع کنونی، مذاکره ی با دولت آمریکا، اوّلاً هیچ کمکی به منافع ملّی ما نمیکند، هیچ سودی برای ما ندارد، هیچ ضرری را هم از ما دفع نخواهد کرد؛ یعنی کاری است بدون سود، بدون اینکه برای کشور فایده ای داشته باشد، بدون اینکه ضرری را دفع کند؛ مطلقاً چنین تأثیری ندارد. 1404/07/01

در سوی دیگر رییس جمهور آمریکا در اظهارات روزهای اخیر خود را طرفدار معامله با ایران خوانده است، اظهاراتی که هدف اصلی ایالات متحده در مذاکره یعنی تحمیل، زورگویی و رؤیای تسلیم ایران دروغ بودن آن را آشکار میکند.

حضرت آیت الله خامنه ای در دیدار روز گذشته مدال آوران ورزشی و علمی با اشاره به همین ادعاهای دروغ رییس جمهور آمریکا درباره معامله و مذاکره با ایران، فرمودند: میگوید من اهل معامله ام، میخواهم معامله کنم، با ایران معامله کنیم ! معامله ای که با زورگویی نتیجه ی آن از پیش معلوم باشد، معامله نیست، تحمیل است؛ و ملّت ایران زیر بار تحمیل نخواهد رفت؛ ملّت ایران زیر بار تحمیل نمیرود. اسم این معامله نیست. بنشینیم صحبت کنیم و نتیجه این بشود ! مشخّص میکند؛ این زورگویی است. ایران را نمیشود مثل بعضی از کشورهای دیگر با این زورگویی ها تحت تأثیر قرار داد. 1404/07/28

رسانه KHAMENEI.IR برهمین اساس در یادداشت زیر با نگاهی به مفهوم مذاکره و نسبت آن با عقلانیت انقلابی به بررسی تجربه های تاریخی مذاکره با آمریکا میپردازد.

* مقدمه

مذاکره، به خصوص مذاکره با دولت ایالات متحده، در دهه های گذشته از جمله پرمناقشه ترین موضوعات سیاسی بوده است و هر از چندگاهی به بهانه های مختلفی محل مباحثه و طرح نظرات مختلف شده است و می شود. در این میان، برخی مذاکره با آمریکا را تنها راه حل برون رفت از مشکلات دانسته و آن را در باغ بهشت سیاست توصیف کرده اند و در توهمی رومانتیک به مذاکره ای رویایی با طرف آمریکایی می اندیشند. این جریان فکری در تحجری سیاسی، تنها راه حل کشور و یا حدأقل اصلی ترین راه حل کشور در برابر مشکلات را در منظری انحصارگرایانه، به مذاکرات با آمریکا پیوند می دهند. در مقابل این توهم رومانتیک، توهمی شبه انقلابی را شاهد هستیم که در منظری شعاری و ستیزه جویانه، هرگونه مذاکراه را گشودن بابی از آتش دوزخ بر پیکره ی سیاسی نظام جمهوری اسلامی ایران متصورند و این ستیزه ی احساسی خویش را به رهبر انقلاب اسلامی نسبت می دهند. متن پیش رو تلاش دارد در منظری متعادل برداشت و فهمی از مذاکره در عقلانیت انقلابی ارائه دهد و معتقد است رهبران انقلاب اسلامی نه مذاکره دوستند و نه مذاکره ستیز، بلکه مذاکره را ابزاری اقتضایی می دانند که در صورت تأمین منافع به کاربسته می شود و در صورت ناکارآمدی، اصرار بر آن را ناصواب و خطایی بزرگ توصیف کرده اند.

* 1. مصادره ی مفاهیم

از جمله آفت ها در فهم مفاهیم مبنایی در ساحت اندیشه ی سیاسی، تحریف آن مفهوم و رواج تعریف غلط و در نهایت تثبیت آن در میان افکار عام و خاص است. مذاکره از جمله ی مفاهیم پر بسامد است که از ابتدای انقلاب اسلامی تاکنون در کشاکش تحولات سیاسی، جلوه های بسیار یافته و تجربه هایی را رقم زده است. لیک از اوایل دهه ی نود و با نقش آفرینی جریان سیاسی پیروز، این مفهوم در صدر مفاهیم سیاسی کشور قرار گرفت و از سویی دیگر در روایتی یک سویه از جانب کنش گران فکری و اجرایی حاکم، تعریفی خاص یافت و به نوعی مصادره شد! هرگاه صحبت از مذاکره می شد، آن چه به ذهن مخاطب متبادر می گشت، تیم و فرد مذاکره کننده مشخص، موضوع مذاکره مشخص و حتی طرف مذاکره هم متعین و ثابت است!

رفته رفته این مصادره مفهومی، مذاکره را معنایی غریب و بیگانه با ارزش های انقلابی جلوه داد و دوگانه ای کاذب تولید شد، دوگانه ای میان انقلابی گری و مذاکره خواهی. اما آیا به حقیقت انقلاب گری در برابر مذاکره است؟! آیا نمی توان مذاکره کرد و انقلابی بود؟! آیا دولت انقلابی مذاکره نمی کند؟! و... . مذاکره در برابر انقلابی گری و مقاومت نیست، مذاکره ابزاری در اختیار کنشگر سیاسی است و می تواند ابزاری در اختیار مقاومت و انقلاب باشد.