با نزدیک شدن به موعد واریز یارانه آبان‌ماه، دولت و مجلس از اجرای مرحله پنجم کالابرگ الکترونیک خبر داده‌اند.
این مرحله که قرار است ترکیبی از پرداخت نقدی و کالایی باشد، مهم‌ترین تغییر در نظام یارانه‌ای کشور پس از حذف ارز ترجیحی محسوب می‌شود.

به گفته‌ی محمدباقر قالیباف، رییس مجلس شورای اسلامی، دولت از آبان‌ماه اجرای این طرح را به‌صورت کامل آغاز می‌کند و مقدمات آن در جلسات سران قوا نهایی شده است.

قالیباف در جلسه علنی مجلس گفت:«دولت با جدیت در حال پیگیری اجرای قانون کالابرگ است و مقدمات لازم برای اجرای آن در آبان فراهم شده است.»

او افزود:«نوبت واریزی مربوط به مهر به سبک گذشته انجام می‌شود، اما از آبان اجرای طرح کالابرگ به صورت قانونی و در قالب ارائه کالا و یارانه به‌صورت هم‌زمان آغاز خواهد شد.»

به گفته‌ی رییس مجلس، از آبان 1404، یارانه‌بگیران می‌توانند هم مبلغ نقدی یارانه را دریافت کنند و هم از اعتبار کالابرگ الکترونیکی برای خرید کالاهای اساسی با قیمت مصوب استفاده نمایند.

بر اساس تصمیم جدید دولت، در مرحله پنجم کالابرگ الکترونیک، یارانه‌ها به دو بخش تقسیم می‌شود:

بخش نقدی برای هزینه‌های آزاد خانوار (مشابه روش فعلی)

بخش کالایی (کالابرگ) برای خرید اقلام اساسی با قیمت مصوب

به این ترتیب، یارانه نقدی حذف نخواهد شد، بلکه در کنار آن، اعتبار کالایی ویژه‌ای برای خرید کالاهای ضروری مانند روغن، برنج، لبنیات و مرغ به حساب سرپرست خانوار واریز می‌شود.

طبق گفته‌ی قالیباف، از آبان‌ماه همه دهک‌های هدف یارانه‌ای در این طرح لحاظ خواهند شد.
او تأکید کرد:«دولت به طور جدی در حال پیگیری دهک‌هایی است که مشمول طرح نمی‌شوند تا اجرای کالابرگ برای همه دهک‌های هدف به‌طور کامل عملیاتی شود.»

این تصمیم به معنی پوشش گسترده‌تر اقشار جامعه است؛ به‌ویژه خانوارهایی که در دهک‌های چهار تا نه قرار دارند و پیش‌تر فقط یارانه نقدی دریافت می‌کردند.

احمد میدری، وزیر تعاون، کار و رفاه اجتماعی، درباره اصلاح ساختار کالابرگ الکترونیک گفت:«دو جلسه مفصل با حضور نمایندگان رییس مجلس، معاون اول رییس‌جمهور و سازمان برنامه برگزار شد. در این جلسات مقرر شد شیوه اجرای کالابرگ الکترونیکی تغییر کند و روش جدیدی جایگزین شود.»

به گفته‌ی او، طرح‌های جدیدی برای بهبود دسترسی مردم به کالاهای اساسی در حال بررسی است و دولت می‌خواهد شیوه‌ی واریز اعتبار و خرید کالا را ساده‌تر و دیجیتال‌تر کند.

اجرای طرح کالابرگ الکترونیک با هدف کنترل قیمت کالاهای اساسی و حمایت از دهک‌های پایین جامعه انجام می‌شود.
بر اساس برنامه‌ی دولت، دارنده کالابرگ می‌تواند کالاهای ضروری را با قیمت ثابت و یارانه‌ای از فروشگاه‌های تعیین‌شده تهیه کند، بدون اینکه نگران نوسان قیمت بازار باشد.

این طرح به‌نوعی بازگشت به نظام «کوپن هوشمند» است، اما با فناوری جدید و اتصال مستقیم به کارت بانکی سرپرست خانوار.

غلامرضا نوری قزلجه، وزیر جهاد کشاورزی، درباره تفاوت طرح جدید با مراحل قبلی گفت:«همان اقلام اساسی کالابرگ‌های قبلی عرضه می‌شود، اما با نرخ پایین‌تر. مابه‌التفاوت قیمت بازار با نرخ مصوب را دولت می‌پردازد.»

او افزود:«توزیع کالابرگ جدید با قیمت‌های مصوب انجام می‌شود و حذف ارز ترجیحی از ابتدای زنجیره موجب می‌شود قیمت نهایی کالا برای دارنده کالابرگ تغییر نکند.»

به این ترتیب، در مرحله پنجم، کالاهایی مانند برنج، روغن، مرغ، شیر و لبنیات با قیمت یارانه‌ای و ثابت در اختیار خانوارهای مشمول قرار می‌گیرد.

منابع آگاه از وزارت تعاون می‌گویند که در مرحله پنجم کالابرگ الکترونیک،

اعتبار کالابرگ به‌صورت خودکار به حساب سرپرست خانوار واریز می‌شود.

نیازی به ثبت‌نام مجدد نیست.

اعتبار کالابرگ صرفاً در فروشگاه‌های طرف قرارداد قابل استفاده است.

اگر خانوار از اعتبار کالابرگ استفاده نکند، مبلغ نقدی آن در پایان ماه قابل برداشت نخواهد بود.

در واقع، این اعتبار مخصوص خرید کالاهای مشخص است و قابل تبدیل به وجه نقد نیست.

طبق اظهارات رسمی، مرحله پنجم از آبان‌ماه 1404 آغاز خواهد شد.
یعنی پس از پرداخت یارانه نقدی مهر، از نیمه آبان یارانه‌بگیران می‌توانند از کالابرگ الکترونیکی برای خرید کالا استفاده کنند.
به گفته‌ی قالیباف، دولت آمادگی فنی لازم را برای این کار فراهم کرده است و زیرساخت‌های سامانه کالابرگ به‌روزرسانی شده‌اند.

برای استفاده از کالابرگ الکترونیکی، دو روش در نظر گرفته شده است:

اپلیکیشن مخصوص کالابرگ (سامانه ملی) که در نسخه‌های جدید از طریق فروشگاه‌های معتبر در دسترس است.

کارت بانکی سرپرست خانوار که مستقیماً با سامانه کالابرگ متصل است.

کالابرگ به‌صورت هوشمند هنگام خرید از فروشگاه‌های طرف قرارداد فعال می‌شود و مبلغ خرید به‌صورت خودکار از اعتبار کالابرگ کسر می‌گردد.

در مرحله پنجم، همان کالاهای اساسی مراحل قبل با نرخ مصوب عرضه می‌شوند:

برنج ایرانی و خارجی

روغن مایع و جامد

مرغ و گوشت منجمد

شیر، ماست، پنیر و سایر لبنیات

تخم‌مرغ و حبوبات

وزارت جهاد کشاورزی تأکید کرده که قیمت این اقلام برای دارندگان کالابرگ در طول دوره اجرای طرح ثابت باقی خواهد ماند.

اجرای این مرحله چند هدف کلیدی دارد:

کنترل تورم اقلام اساسی از طریق قیمت‌گذاری ثابت.

حمایت از معیشت دهک‌های پایین با حفظ قدرت خرید واقعی.

کاهش قاچاق و واسطه‌گری از طریق تخصیص هوشمند کالا.

افزایش شفافیت مالی در زنجیره توزیع کالاهای اساسی.

به گفته‌ی وزیر تعاون، «کالابرگ الکترونیکی راهی برای کنترل اثر حذف ارز ترجیحی بر سفره مردم» است.

برخی یارانه‌بگیران در فضای مجازی از اجرای کالابرگ استقبال کرده‌اند و معتقدند این طرح مانع افزایش قیمت کالاهای اساسی می‌شود.
اما عده‌ای دیگر از محدودیت در خرید آزاد و ناتوانی در برداشت نقدی اعتبار کالابرگ انتقاد کرده‌اند.
کارشناسان اقتصادی پیشنهاد داده‌اند که دولت در طراحی نسخه‌های بعدی، گزینه‌ی انتخاب بین یارانه نقدی و کالایی را برای مردم فراهم کند.

با توجه به برنامه دولت، در صورت موفقیت مرحله پنجم، کالابرگ الکترونیک به‌صورت کامل جایگزین یارانه نقدی خواهد شد.
هدف نهایی این است که تا پایان سال 1405، تمام یارانه‌ها از طریق سامانه کالابرگ و در قالب خرید مستقیم کالا پرداخت شود.

مرحله پنجم کالابرگ الکترونیک از چه زمانی آغاز می‌شود؟
از آبان‌ماه 1404 برای همه دهک‌های هدف به‌صورت رسمی اجرا می‌شود.

آیا یارانه نقدی حذف می‌شود؟
خیر، در مرحله پنجم یارانه‌ها ترکیبی از نقدی و کالایی خواهند بود.

آیا لازم است برای کالابرگ ثبت‌نام کنیم؟
خیر، تمامی یارانه‌بگیران فعلی به‌صورت خودکار مشمول طرح می‌شوند.

کالابرگ الکترونیک شامل چه کالاهایی است؟
برنج، روغن، مرغ، لبنیات، گوشت و سایر اقلام اساسی با قیمت مصوب.

آیا اعتبار کالابرگ قابل برداشت نقدی است؟
خیر، اعتبار فقط برای خرید کالا از فروشگاه‌های طرف قرارداد قابل استفاده است.