راه‌حل‌یابی برای تقویت معیشت مردم، بویژه حمایت هدفمند و مؤثر از معیشت خانوارهای کم‌درآمد، بار دیگر دیروز روی میز مشترک دولت و مجلس قرار گرفت. روز گذشته وزیر تعاون، کار و رفاه اجتماعی، وزیر جهاد کشاورزی و رییس سازمان برنامه و بودجه به عنوان سه عضو دولت که بیشترین نزدیکی را با این مسأله دارند، در صحن علنی مجلس حضور یافتند تا هم از اقدامات دولت در زمینه نحوه تأمین معیشت خانوارهای کم‌درآمد و نظام دهک‌بندی گزارش دهند و هم برای جلوگیری از هدررفت منابع اختصاص یافته به این مسأله از مسیر همفکری دو قوه، چاره‌جویی کنند.  با وجود این، آنچه از محتوای این جلسه بیشتر دیده و شنیده شد، سخنان سیدحمید پورمحمدی رییس سازمان برنامه و بودجه بود که هم از نظر تبیین دقیق چالش‌های تأمین منابع و هم از نظر ارائه راهکار مواجهه با چالش‌ها که به معنای فراتر رفتن از بیان صرف مشکلات بود، حائز اهمیت بود.  تا آنجا که گزارش دیروز پورمحمدی را باید نوعی مانیفست اقتصادی دولت برای رساندن دقیق‌تر منابع حمایتی دولت به دست مردم و مانع‌زدایی از مسیر حفظ و تقویت قدرت خرید خانوارهای کم‌درآمد تلقی کرد.  مانیفستی که با حذف بوروکراسی زاید و ردیف بودجه‌هایی که با تقسیم ناموجه موجب هدررفت منابع ارزی می‌شوند، معماری حمایت‌های معیشتی دولت از اقشار کم‌درآمد را تغییر خواهد داد.

روایت پورمحمدی  از دخل و خرج درآمدهای نفتی

رییس سازمان برنامه و بودجه در گزارش خود، مردم و نمایندگان‌شان در مجلس را در جریان واقعیاتی از وضعیت درآمدهای نفتی دولت قرار داد و گفت: «در سال گذشته نفت هر بشکه تا 71 دلار به فروش می‌رفت که امسال تا 51 دلار تنزل پیدا کرد، از یک‌سو حادثه جنگ و از سوی دیگر کاهش شدید قیمت نفت روی مسائل اقتصادی تأثیر گذاشت.»

او با گفتن اینکه «در قانون مصوب شده بود که ارز از 28 هزار و 500 تومان به 38 هزار و 500 تومان برسد و قرار بود 10 درصد ارزش افزوده از کالاهای وارداتی گرفته شود، اما دولت این دو اقدام را متوقف کرد تا به معیشت مردم آسیب نرسد»، دو عامل دیگر مؤثر در کاهش منابع دولت را یادآور شد. واقعیت دیگری که در گزارش دیروز پورمحمدی مطرح شد، این بود که در چنین شرایطی دولت 100 درصد درآمدهای خود از محل فروش نفت را در قالب ارز 28 هزار و 500 تومانی صرف واردات کالاهای اساسی و دارو می‌کند و چه بسا تأمین ارز مورد نیاز به حدود 2 تا 2.5 میلیارد دلار استقراض از بانک مرکزی نیز نیازمند بوده است.

موفقیت‌های دولت با وجود کمبود منابع

با وجود اشاره رییس سازمان برنامه و بودجه به دست‌کم سه عامل انقباضی در بخش درآمدها و افزوده شدن اثرات جنگ و تحریم به این عوامل، گزارش او از بخش مصارف این منابع، حکایت از موفقیت نسبی عملکرد دولت داشت.

تأمین بودجه مورد نیاز بخش نظامی، قبل، حین و پس از جنگ، مدیریت مطلوب روند بازسازی و اینکه اجازه داده نشد کمترین خللی در پرداخت‌های جاری و عمرانی ایجاد شود، از جمله این موفقیت‌ها بود. سیدحمید‌ پورمحمدی به مواردی چون تأمین منابع مورد نیاز متناسب‌سازی حقوق بازنشستگان، مطالبات معلمان بازنشسته و گندمکاران و پرداخت 4 مرحله کالابرگ برای دهک‌های اول تا هفتم اشاره کرد و گفت: «امسال ماه به ماه 180 هزار میلیارد تومان برای متناسب‌سازی حقوق پرداخت شد. مطالبات گندمکاران نیز زودتر از سال‌های قبل پرداخت شد و پرداخت یارانه‌ها یک ساعت هم تأخیر نداشت و با نظم جلو رفت.»

اشکالات پیش روی حمایت‌های معیشتی

رییس سازمان برنامه از فرصت 20 دقیقه‌ای تریبون مجلس که در اختیار داشت، برای بیان اشکالات پیش روی حمایت‌های معیشتی و موانع رسیدن هدفمند و بدون هدر رفت منابع بر سر سفره مردم و در عین حال راهکار رفع این اشکالات استفاده کرد.‌ پور محمدی با اشاره مصداقی گفت: «برنج را با ارز 28 هزار و 500 تومانی تأمین می‌کنیم که یعنی وقتی به دست مردم می‌رسد قیمت آن باید 60 تا 70 هزار تومان باشد، اما وقتی برنج به دست مردم می‌رسد قیمت آن 100 تا 200 هزار تومان است، بنابراین این سازوکار اشکال دارد که یعنی ما یخ را در دست گرفتیم تا به مردم برسانیم، اما آب می‌شود.»

وی اضافه کرد: «بر اساس استانداردها بابت هر 1.4 کیلوگرم نهاده باید یک کیلو گوشت داشته باشیم اما هر 1.9 کیلوگرم یک کیلو گوشت می‌دهد.» رییس سازمان برنامه و بودجه، بوروکراسی سنگین و تقسیم منابع برای توزیع از طریق ردیف‌های بودجه‌ای چندین و چند دستگاه حمایتی را از جمله دلایل ناکارآمدی سیاست‌های حمایت از معیشت مردم دانست و گفت: «2 برنامه مناسب برای حمایت از معیشت مردم وجود دارد؛ یکی کالابرگ است و دیگری هم فقر چند بعدی.»‌پور محمدی در تعریف فقر چند بعدی گفت: «زیرساخت‌های آب و برق و جاده به بهترین شکل ایجاد شد، اما می‌بینیم در یک طرف جامعه افرادی با کمبود غذا، سلامت، فقر در تحصیل و بی‌سرپناهی به سر می‌برند.»

رییس سازمان برنامه با بیان اینکه «بزرگ‌ترین فقر این است که فرد نمی‌تواند صدایش را به حاکمیت برساند و ما سازوکاری نداریم تا آن را به خوبی شناسایی کنیم.» پورمحمدی از اینکه برای همه دردها یک نسخه واحد ارائه شود انتقاد کرد و افزود: «هر جا مشکلی دارد باید پول هدفمند پرداخت شود، باید به پدیده فقر چند بعدی در بودجه سال آینده توجه شود و از ردیف‌های متنوع و متکثر، یکجا به معیشت مردم آسیب دیده در سلامت، اشتغال و مسکن بپردازیم.»

طرح جدید کالابرگ الکترونیک از آبان

رییس سازمان برنامه دیروز از اجرای طرح جدید معیشتی هم خبر داد. او با بیان اینکه «اکنون عزم مسئولان روی پشتیبانی از کالابرگ الکترونیکی است که در فرمایش رهبر انقلاب هست و حتی در یک جلسه دولت نبود که رییس‌جمهوری بر آن تأکید نکند»، گفت: «موضوع اول در طرح ما جغرافیایی است تا در کل کشور همه مردم امکان دسترسی داشته باشند. همچنین باید پنج تا هفت قلم کالا تعریف شود تا در یک شبکه وسیع با قیمتی که از 6 ماه تا یک سال ثابت است در اختیار مردم قرار گیرد و برای جبران نوسان قیمت کالاها و جلوگیری از متضرر شدن تولید کننده جای دیگر تدبیر شود.»

پورمحمدی با بیان اینکه «باید راهی پیدا کنیم تا نوسانات نرخ ارز و تورم روی قیمت نهاده‌های دامی آن تأثیر نگذارد و حاکمیت ریسک آن را بپذیرد و قرارداد قطعی بین تولید کننده و توزیع کننده منعقد شود»، گفت: «این طرح به صورت آزمایشی در آبان ماه شروع می‌شود. ممکن است در ماه اول مشکلاتی باشد که پس از بازنگری، وقتی مطمئن شدیم، ادامه خواهیم داد تا از بوروکراسی و فرآیندهای فرسوده کننده خلاصی پیدا کنیم و با اتکا به همکاری نمایندگان طرحی نو برای تأمین معیشت مردم اجرا کنیم.»

وزیر تعاون با اعلام رضایت 85 درصدی مردم از کالابرگ اعلام کرد

سرانه 10 میلیونی و خانه ملکی؛ دو شاخص اساسی دهک‌بندی

یک اقدام ضروری برای تأمین بودجه مورد نیاز برای حمایت از معیشت خانوارهای کم درآمد، حذف یارانه بگیرانی است که در سه دهک بالایی تعریف می‌شوند. اینکه با چه معیاری این سه دهک از فهرست یارانه بگیران حذف شوند، موضوع بحث دیروز تعدادی از نمایندگان خطاب به میدری بود. این مواضع بیشتر نشان می‌دهد این تعداد، علی‌رغم تکلیف مجلس به دولت برای حذف سه دهک، نمی‌خواهند معیار مشخصی برای انجام این تکلیف دولت هم تعیین کنند.

اما وزیر تعاون، کار و رفاه اجتماعی در گزارش خود به نمایندگان درباره نحوه تعیین سه دهک بالایی گفت: «هر خانواده با سه نفر عضو و داشتن خانه و نیز با 30 میلیون تومان درآمد ماهانه، در دهک هشتم قرار می‌گیرد. 

چنانچه خانواده مستأجر باشد با 42 میلیون تومان درآمد ماهانه در این دهک قرار خواهد گرفت. معلولان، ایثارگران و بیماران خاص نیز از فهرست یارانه بگیران حذف نشده و نخواهند شد.»

احمد میدری در پاسخ به نمایندگانی که او را در موضوع حذف یارانه بگیران و اجرای طرح کالابرگ به استنکاف از قانون متهم می‌کردند، گفت: «باید بر اساس مصوبه مجلس یارانه افراد را قطع می‌کردیم. بنابراین استنکافی انجام نشده. مطابق مصوبه مجلس 27 میلیون نفر یارانه بگیر باید حذف می‌شدند، در حالی که ماه گذشته تعداد دیگری را حذف کردیم و اعتراضات موجود نشان می‌دهد از نظر شناسایی افراد پیشرفت خوبی داشته‌ایم.»

وی با یادآوری اینکه «حذف یارانه بگیران بین سال‌های 94 تا 96، 50 درصد معترض داشت»، گفت: «در دولت چهاردهم حذف 4 میلیون نفر اول از فهرست یارانه بگیران فقط 5 درصد اعتراض داشتند و در 3 میلیون نفر دوم اعتراضات به 20 درصد رسید.»

میدری از مجلس خواست درباره اینکه مصداق درآمدی سه دهک اول چیست با دولت همفکری کند.

وزیر کار با این اعتقاد که «کالابرگ فقط موضوع حمایت از گروه‌های کم درآمد نیست، بلکه ابزار حمایت از تولید داخل به شمار می‌رود»، گفت: «از سال 92 تاکنون بر اجرای طرح کالا برگ اصرار داشتیم، نیاز مردم ثبات در قیمت‌ها و رونق در تولید است، باید کالابرگ داده شود تا مردم بتوانند خرید کنند.»

 میدری به استناد نظرسنجی مرکز پژوهش های مجلس از رضایت 85 درصدی مردم از اجرای سه مرحله اول اجرای طرح کالابرگ خبر داد.

با وجود این توضیحات، محمدباقر قالیباف رییس مجلس در سخنانی که نوعی تذکر تند ارزیابی شد، خطاب به وزیر کار گفت: «باید وضعیت کارایی سامانه رفاه ایرانیان مشخص شده و معلوم شود آیا به درستی به وضعیت معترضان رسیدگی می‌شود یا خیر؟ ممکن است کسی اعتراض داشته باشد که باید بتواند دارایی‌های خود را در سامانه اصلاح کند. ما چنین سامانه‌ای را از شما می‌خواهیم. ما از 20 یا 30 میلیون نگفته‌ایم. البته ممکن است نظراتی برای برآورد میزان آن داشته باشیم. اما شما هستید که باید به صورت دقیق بگویید این 7 دهک چند میلیون نفر و چه کسانی هستند.»

روزنامه ایران