به نقل از خبرآنلاین، این جهش حاصل مجموعه ای از عوامل ازجمله کاهش عرضه به دلیل خشک سالی، گرانی نهاده های دامی، تغییر سیاست های ارزی و ضعف در نظام توزیع و تنظیم بازار است و به نظر می رسد بدون تغییر در این سیاست ها، نمی توان انتظار تنظیم بازار داشت.

بررسی های میدانی و گزارش های رسمی نشان می دهد از پاییز سال گذشته تاکنون، قیمت هر کیلو گوشت گوساله تنظیم بازار در برخی بازه ها بیش از 500 هزار تومان افزایش یافته است. درحالی که میانگین قیمت گوشت گوساله تنظیم بازار در فروردین 1404 حدود 500 هزار تومان بود، اکنون میانگین قیمت آن در بازار آزاد تا بالای میلیون تومان رسیده است. این در حالی است که در دوره توزیع گوشت تنظیم بازار، قیمت آزاد این کالا در بازار حدود 600 تا 700 هزار تومان بود.

به دنبال این جهش، دولت تصمیم به واردات چند صد هزار تن گوشت قرمز گرفت تا عرضه داخلی را تقویت کند؛ بااین حال گزارش ها از تأخیر در اجرای این سیاست یا بی اثری توزیع آن در کاهش قیمت مصرف کننده حکایت دارد.

چرا گوشت گران شد

خشک سالی و کاهش بارش ها باعث افت چند میلیون تنی تولید علوفه مرتعی و مزرعه ای شده و هزینه خوراک دام به شدت افزایش یافته است. دامداران ناچار شده اند نهاده را با قیمت آزاد خریداری کنند و درنتیجه، هزینه تمام شده هر کیلو گوشت بالا رفته است.

همچنین مشکل تأمین نهاده ها (جو، ذرت و سویا) از مهم ترین دلایل کاهش عرضه است. اختلال در واردات و تخصیص ارز ترجیحی موجب شد نهاده با نرخ آزاد و چند برابر گران تر به دست دامدار برسد و عرضه گوشت کاهش یابد.

در این میان، در پی تغییر سیاست ارزی و حذف یا کاهش ارز ترجیحی، هزینه واردات نهاده و حتی گوشت قرمز افزایش یافت. درنتیجه، قیمت تمام شده گوشت داخلی و وارداتی هر دو بالا رفت و واردات نیز نتوانست نقش تنظیمی پررنگی ایفا کند.

بر همه موارد بالا باید ناهماهنگی در تخصیص ارز و اولویت واردات را نیز اضافه کرد. فعالان صنعت دامداری و تولید گوشت معتقدند در حالی ارز به واردات گوشت اختصاص داده شده که واردات نهاده دامی در اولویت نبوده است. این سیاست، به جای کاهش هزینه تولید، عملاً وابستگی به واردات را تقویت کرده است.

بخش دیگری از جهش قیمت ناشی از فاصله زیاد قیمت دام زنده با قیمت مصرف کننده است. کارشناسان می گویند ضعف نظارت در شبکه توزیع، احتکار و دلالی، موجب افزایش قیمت های مصنوعی در مسیر انتقال گوشت از دامدار به بازار شده است.

البته افزایش هزینه نیروی کار و ضعف ساختاری تولید در کشور نیز از مسیر بالا بردن هزینه تولید و توزیع، یکی از عوامل مؤثر بر رشد قیمت بوده است.

تأثیر بر سبد غذایی خانوار

افزایش مداوم قیمت گوشت قرمز منجر به کاهش سرانه مصرف در کشور شده است. آمارها نشان می دهد مصرف فعلی بسیار پایین تر از سطح توصیه شده تغذیه ای است و این مسئله بر سلامت عمومی، به ویژه در دهک های پایین درآمدی، اثر منفی دارد.

افزایش قیمت گوشت همچنین از مسیر قیمت غذاهای آماده و پروتیین های جانشین، اثر تورمی زنجیره ای بر سفره خانوار گذاشته است.

دولت چه می کند؟

پس از حذف ارز ترجیحی واردات گوشت، برای مدتی بازار توانست با حفظ تناسب عرضه و تقاضا، قیمت ها را در حد معقولی نگه دارد اما در ادامه به دلایلی مختلفی که پیش تر توضیح داده شد، بازار دوباره متشنج شد و واکنش سیاستگذار به این تشنج به قدری آهسته بود که اثرگذاری آن به حداقل کاهش یافت.

اقدام دولت برای واردات گوشت قرمز گرچه در کوتاه مدت ضروری بود، اما ازنظر حجم، زمانبندی و هدف گذاری منطقه ای با نوسان و ناهماهنگی همراه بوده است. همچنین در حالی ارز برای واردات گوشت تخصیص داده شد که تأمین نهاده های دامی که پایه تولید داخلی است با مشکل مواجه بود.

کارشناسان معتقدند هماهنگی میان سیاست ارزی و حمایت از تولیدکننده داخلی کلید پایداری بازار و کاهش وابستگی به واردات است. بازار گوشت قرمز در ایران درگیر ترکیبی از عوامل اقلیمی، ارزی و مدیریتی است. بدون اصلاح سیاست های تأمین نهاده، افزایش ذخایر استراتژیک و مهار واسطه گری، واردات مقطعی نمی تواند ثبات بلندمدت را تضمین کند.