تمرین مدیتیشن شناخته شده است که از کاهش استرس تا بهبود عملکرد شغلی را ممکن می سازد، اما پرسش های مهمی مانند اینکه چه میزان تمرین برای دستیابی به این فواید لازم است و آیا مدیتیشن می تواند عوارض جانبی داشته باشد، مطرح شده است. نیکلاس ون دام، روان شناس دانشگاه ملبورن، معتقد است بررسی چنین موضوعی باید در همان ابتدای طراحی هر برنامه درمانی جدید انجام شود.

با وجود فواید گسترده، برخی مدیتیشن کنندگان پس از تمرین، تجربیات ناخوشایندی را گزارش کرده اند. این تجربیات می تواند شامل حملات پانیک، بازپدیداری خاطرات ناخوشایند رویدادهای تلخ و در موارد شدید، احساس بیگانگی یا گسستگی در خود باشد. نکته مهم این است که مطالعات مختلف برآوردهای متناقضی از فراوانی این عوارض ارائه داده اند: برخی پژوهش ها تنها حدود یک درصد از مدیتیشن کنندگان را دارای چنین تجربیاتی دانسته اند، در حالی که بعضی مطالعات دیگر تا دو سوم را گزارش کرده اند. برای شفاف تر شدن اختلاف نظرها، ون دام و همکارانش مطالعه ای انجام دادند که یافته های پیشین را بررسی می کند. این مطالعه که در مجله روان شناسی بالینی (Clinical Psychological Science) منتشر شده است، به دنبال پاسخ به این سوال بود که چه درصدی از افرادی که مدیتیشن می کنند، عوارض جانبی را تجربه می کنند و چه عواملی در بروز این تجربیات نقش دارند.

به گزارش ایسنا و به نقل از دیلی ساینس، در این تحقیق نزدیک به 900 بزرگسال در سراسر ایالات متحده شرکت کردند. پژوهشگران با استفاده از داده های مرکز کنترل و پیشگیری بیماری های آمریکا (CDC) تلاش کردند گروه نمونه را مطابق ترکیب جمعیتی افرادی که در کل کشور مدیتیشن می کنند، انتخاب کنند. افراد شرکت کننده از سطوح مختلف تجربه مدیتیشن انتخاب شدند تا نماینده جامعه گسترده مدیتیشن کنندگان آمریکایی باشند.

ون دام توضیح داد: نحوه پرسش از شرکت کنندگان نقش مهمی دارد؛ زیرا در پرسش های باز ممکن است افراد تجربیات خود را گزارش نکنند. برای همین، تیم تحقیقاتی فهرستی 30 موردی از تجربیات ممکنِ مدیتیشن تهیه کرد. هر شرکت کننده باید شدت تجربه، مثبت یا منفی بودن آن و میزان اختلالش در زندگی روزمره را برای هر مورد ارزیابی می کرد.

نتایج پژوهش نشان داد تقریباً 60 درصد از مدیتیشن کنندگان آمریکایی حداقل یک عارضه جانبی را تجربه کرده اند؛ برای نمونه احساس اضطراب یا بیگانگی از خود. همچنین نزدیک به 30 درصد از شرکت کنندگان گفتند تجربیاتشان چالش برانگیز یا ناراحت کننده بوده و 9 درصد گزارش کردند این تجربیات تا حد زیادی عملکرد روزمره آن ها را مختل کرده است.

تحلیل های بیشتر چند عامل خطر را شناسایی کرد. افرادی که در ماه قبل از مدیتیشن علائم مشکلات روانی یا تنش روحی را تجربه کرده بودند، احتمال بیشتری داشتند عوارض را گزارش کنند، همچنین کسانی که در دوره های فشرده مدیتیشن مانند اردوهای سکوت طولانی شرکت کرده بودند، بیشتر در معرض عوارضی بودند که عملکرد روزمره شان را مختل می کرد.

ون دام اشاره کرد: تعیین رابطه علت و معلول بین سلامت روان افراد و تجربه عوارض نیازمند مطالعات طولی بیشتر است.

توصیه ها و هشدارها

با وجود این یافته ها، ون دام تأکید می کند مدیتیشن را نباید خطرناک تلقی کرد.

وی گفت: نتیجه گیری ما این نیست که مردم باید وحشت کنند یا مدیتیشن را کنار بگذارند، بلکه این است که ما باید آگاهی بیشتری ارائه کنیم. درست همان طور که در سایر روش های درمانی(مثلاً جراحی) بیماران پیشاپیش از عوارض احتمالی مطلع می شوند، در مدیتیشن هم بهتر است مربیان به افراد بگویند ممکن است چه تجربه هایی داشته باشند.

ون دام افزود: لازم است مربیان و درمانگران مدیتیشن به مراجعان خود توضیح دهند که گاهی احساس ناراحتی، شک و تردید درباره خود یا جهان اطراف، بخشی از روند طبیعی تمرین است. این احساسات لزوماً نشانه آسیب نیستند. با این حال، اگر ناراحتی به اندازه ای شدید شود که زندگی روزمره را مختل کند، باید جدی گرفته شود.

وی در پایان خاطرنشان کرد: این تمرین ها برای همه مناسب نیستند. اگر مدیتیشن برای کسی ثمربخش نیست، لزوماً به این معنا نیست که آن فرد اشتباه می کند؛ ممکن است فقط با روش او سازگار نباشد.

انتهای پیام