به گزارش پارسینه و به نقل از دیروزبان، سال 1942 میلادی بود. جنگ جهانی دوم در اوج خود شعله ور بود. نیروهای متفقین در حال سازماندهی مجدد بودند و ارتش لهستان، که پس از اشغال کشورشان توسط نازی ها و شوروی پراکنده شده بود، در حال بازسازی در خاورمیانه بود. گروهی از سربازان لهستانی، که از طریق ایران به سمت فلسطین و مصر حرکت می کردند، در نزدیکی شهر همدان با صحنه ای دل نشین روبرو شدند. یک پسربچه محلی، که مادر خرسش را شکارچیان کشته بودند، توله خرس قهوه ای کوچکی را در آغوش گرفته بود. این توله، ضعیف و گرسنه، با چشمان درشت و پشمالویش، دل سربازان را ربود.

سربازان لهستانی، که خود از سختی های جنگ رنج برده بودند، تصمیم گرفتند این توله را بخرند. معامله ساده بود: دو قوطی کنسرو غذای نظامی در برابر توله خرس. سربازان نام او را ابتدا “ایرانی” گذاشتند، اما بزودی او را در بین خود پذیرفتند. این توله، که بعدها وویتک نام گرفت، بخشی از لشکر دوم لهستان تحت فرماندهی ژنرال ولادیسلاو آندرس شد. سربازان، که از خانه و کاشانه دور بودند، در این حیوان کوچک پناهگاهی برای احساساتشان یافتند. او را با میوه های تازه، عسل، شربت و مارمالاد تغذیه می کردند . غذاهایی که در جیره نظامی نایاب بودند، اما برای وویتک فدا می شدند.

نکته جالب تر، علاقه وویتک به سیگار بود. سربازان لهستانی، که سیگار کشیدن بخشی از زندگی روزمره شان در جبهه بود، متوجه شدند که این خرس نه تنها دود سیگار را تحمل می کند، بلکه حتی سیگار روشن را می خورد! او سیگار را مانند یک خوراکی خوشمزه می جوید و دودش را با لذت بیرون می داد. این عادت عجیب، وویتک را به مرکز توجه تبدیل کرد. شب ها، او در چادر سربازان یا در جعبه چوبی مخصوص خودش می خوابید، و سربازان نوبت نگهبانی می دادند تا مطمئن شوند او راحت است. وویتک به سرعت رشد کرد و از یک توله بازیگوش به خرسی تنومند با وزنی بیش از 200 کیلوگرم تبدیل شد، اما مهربانی اش هیچ گاه کم نشد. او با سربازان کشتی می گرفت، آن ها را لیس می زد و حتی در بازی هایشان شرکت می کرد.

داستان وویتک وارد مرحله ای حساس شد وقتی ارتش لهستان تصمیم به انتقال به ایتالیا گرفت. سال 1944 بود و نبردهای سختی در پیش بود. سربازان باید از مصر سوار کشتی های بریتانیایی می شدند تا به جبهه ایتالیا برسند. اما قوانین بندر سختگیرانه بود: هیچ حیوانی اجازه ورود به کشتی را نداشت. وویتک، که حالا بخشی جدایی ناپذیر از واحد بود، در خطر جدایی قرار گرفت. سربازان، که عاشق این خرس شده بودند، حاضر نبودند او را رها کنند. آن ها به رییس ستاد ارتش در مصر مراجعه کردند و درخواست رسمی دادند تا وویتک را به عنوان سرباز ثبت کنند.

این ایده، هرچند عجیب، پذیرفته شد. برای ثبت نام، نیاز به نام و درجه بود. نام “وویتک” انتخاب شد. نامی لهستانی که به معنای “جنگجوی خندان” یا “کسی که از جنگ لذت می برد” است. درجه سرجوخه به او داده شد، و بدین ترتیب وویتک به طور رسمی عضو گروهان 22 پشتیبانی توپخانه ارتش لهستان گردید. او حالا حقوق می گرفت (هرچند به صورت غذا و سیگار)، و حتی شماره خدمتی داشت! با این مدارک، وویتک سوار کشتی شد و راهی ایتالیا گردید. این رویداد، اولین بار بود که یک حیوان به طور رسمی در ارتش ثبت می شد، و داستانش به سرعت در میان متفقین پیچید.

نبرد مونته کاسینو: قهرمانی یک خرس

جنگ در ایتالیا وارد مرحله ای خونین شده بود. نبرد مونته کاسینو، یکی از سخت ترین و مرگبارترین نبردهای جنگ جهانی دوم، در بهار 1944 آغاز شد. نیروهای آلمانی در صومعه ای مستحکم بر فراز تپه مونته کاسینو سنگر گرفته بودند و راه رم را مسدود کرده بودند. متفقین، شامل لهستانی ها، بریتانیایی ها و آمریکایی ها، بارها حمله کردند اما شکست خوردند. هزاران سرباز جان باختند، و مهمات به سرعت مصرف می شد.

اینجا بود که وویتک درخشید. گروهان 22 پشتیبانی توپخانه وظیفه حمل مهمات به خط مقدم را داشت. جعبه های خمپاره و مهمات سنگین بودند گاهی بیش از 50 کیلوگرم و سربازان در گل ولای و زیر آتش دشمن خسته می شدند. وویتک، با قدرت خارق العاده اش، وارد عمل شد. او جعبه ها را روی شانه های پهن خود می گرفت و بدون توقف به سمت موقعیت های توپخانه می برد. سربازان می گویند وویتک هرگز جعبه ای را رها نکرد، حتی وقتی انفجارها اطرافش می پیچید. او ساعت ها کار می کرد، عرق می ریخت (بله، خرس ها هم عرق می کنند!) و با غرش های آرامش بخش، روحیه سربازان را بالا می برد.

یکی از شاهدان عینی، پیوتر پروروسکی، سرباز لهستانی، بعدها در مصاحبه ای گفت: “وویتک مثل یک ماشین بود، اما با قلبی بزرگ. وقتی جعبه ای را می آورد، ما احساس می کردیم پیروزی نزدیک است.” در یکی از روزهای نبرد، وویتک بیش از 100 جعبه مهمات حمل کرد . کاری که چند سرباز انسانی را خسته می کرد. این فداکاری ها نه تنها به پیروزی لهستانی ها در مونته کاسینو کمک کرد (صومعه سرانجام در 18 مه 1944 فتح شد)، بلکه وویتک را به اسطوره تبدیل کرد. فرماندهان ارتش، برای قدردانی، نماد گروهان 22 را تغییر دادند: حالا یک خرس که خمپاره ای روی شانه حمل می کند، نشان رسمی واحد بود. این نماد هنوز هم در موزه های لهستان نگهداری می شود.

حمل ونقل وویتک در جبهه هم جالب بود. او معمولاً در کامیون های بارکش سوار می شد، کنار سربازان می نشست و گاهی سیگار می کشید و همین باعث می شد سربازانی که استرس جنگ داشتند با دیدن این وضعیت کمی از فشار روانی آنها کم می شد. سربازان داستان هایی تعریف می کنند از اینکه وویتک دشمنان را می ترساند . غرش او کافی بود تا سربازان آلمانی عقب نشینی کنند!

شهرت پس از جنگ: از جبهه به رسانه ها

جنگ جهانی دوم در 1945 به پایان رسید، اما داستان وویتک ادامه یافت. ارتش لهستان تصمیم گرفت او را به باغ وحش ادینبورگ در اسکاتلند بفرستد، جایی که سربازان لهستانی بسیاری پس از جنگ ساکن شدند. وویتک، حالا یک ستاره، با تشریفات نظامی به آنجا منتقل شد. او در قفسی بزرگ زندگی می کرد، با استخر و غذاهای مورد علاقه اش.

شهرت وویتک مرزها را درنوردید. مطبوعات بریتانیایی و بین المللی او را “سرباز خرس” نامیدند. بی بی سی چندین بار او را به برنامه های رادیویی دعوت کرد. البته به صورت نمادین، با صدای راوی که داستانش را می گفت. روزنامه نگاران به باغ وحش می آمدند و برای وویتک سیگار پرتاب می کردند؛ او با مهارت آن ها را می گرفت و می خورد! هم رزمان قدیمی اش، سربازان لهستانی، مرتب به دیدنش می رفتند، با او کشتی می گرفتند و خاطرات جنگ را زنده می کردند.

وویتک نماد دوستی میان انسان و حیوان شد. کودکان لهستانی داستان او را در کتاب ها می خواندند، و مجسمه هایی از او ساخته شد. یکی از معروف ترین مجسمه ها در موزه جنگ ایمپریال لندن است، که وویتک را با خمپاره نشان می دهد. حتی در لهستان، خیابان ها و مدارس به نام او نامگذاری شدند.

وویتک در 2 دسامبر 1963، در باغ وحش ادینبورگ درگذشت. مرگ او خبرساز شد و تعداد زیادی در مراسم تشییع جنازه نمادین شرکت کردند. بدنش را مومیایی کردند و در موزه ای نگهداری می کنند، اما روح او زنده ماند.

داستان وویتک بیش از یک ماجرای جنگی است. او نشان داد که در تاریک ترین لحظات تاریخ، مهربانی و فداکاری می تواند بدرخشد. از یک توله یتیم در همدان تا قهرمان مونته کاسینو، وویتک پلی میان فرهنگ ها زد . ایرانی، لهستانی، بریتانیایی. امروز، کتاب ها، مستندها و حتی انیمیشن هایی درباره او ساخته شده. او به ما یادآوری می کند که قهرمانان همیشه انسان نیستند؛ گاهی یک خرس سیگارکش است که اتفاقات مهمی را رقم می زند.

انتهای پیام