به نقل ازدفاع پرس به روایت امروز پهپادها تا حدودی جایگزین جنگنده ها شده اند و توانسته اند که هزینه های سرسام آور درگیری های هوایی را به شدت کاهش دهند؛ برای مثال، در سال های اخیر روسیه در درگیری های هوایی با اوکراین بیشتر از پهپادهای رزمی و انتحاری استفاده کرده و همین موضوع میزان اصابت موفق و کاهش هزینه های نبردهای هوایی را برای ارتش روسیه در پی داشته است.

یکی از پهپادهایی که در حدود 4 سال گذشته نام و نشانی را در جهان برای خود کسب کرده است، پهپاد ایرانی شاهد 136 است؛ پهپادی که قیمت کم و اثربخشی آن، توجهات را به خود، معظوف کرده است.

پهپاد شاهد 136 که طبق ادعای رسانه های خارجی، روسیه از آن ها استفاده می کند، در جنگ اوکراین بسیار مشهور شد و ضربات متعددی را به نیروهای اوکراینی و هم پیمانان این کشور وارد کرد؛ لذا این پهپاد شایستگی های خود را در نبردهای مستقیم نشان داده است.

پهپاد شاهد 136 با دارا بودن قیمتی حدود 35 تا 40 هزار دلار توانایی های منحصربه فردی برای مقابله با دشمنان دارد. وبگاه ساینتیفیک ریسرچ در مقاله ای به قلم دانیل آمپرونا و الاین البوکرکه با اشاره به توانمندی های پهپادهای کلاس شاهد می نویسد: پهپادها توانایی ضربه زدن به یک هدف با دقت و از فاصله دور را برای قدرت های جهان امکان پذیر می کنند.

این وبگاه با اشاره به سازوکار ساخت پهپاد شاهد 136 می افزاید: این پهپاد مفهوم حملات دوربرد و دقیق را متحول می کند؛ بدین معنا که عملیات هایی که از نظر تکنولوژیکی تا پیش از این به موشک ها و هواپیماهای تاکتیکی گران قیمت وابسته بود، اکنون می توان آن ها را با پهپادهای ارزان قیمت انجام داد؛ این موضوع، یک مسابقه در حوزه فناوری و دقت تسلیحات ایجاد می کند. تحلیلگران معتقدند که پهپادهای شاهد 136 به عنوان یک پهپاد ارزان قیمت توانسته اند توجه ها را به خود جلب کنند و ایران پس از جنگ 1980 تا 1987 میلادی (دفاع مقدس هشت ساله) توانسته به خوبی با پهپادهای انتحاری رادارگریز، نیازهای دفاعی خود را تأمین کند.

از سوی دیگر، برخی کشورهای جهان علی رغم تمسخر دستاوردهای نظامی ایران و فوتوشاپ خواندن آن، روی به کپی برداری از دستاوردهای نظامی کشورمان آورده اند؛ یکی از این دستاوردها همین پهپاد شاهد 136 است که ایالات متحده آمریکا اقدام به کپی برداری از آن کرده است. پهپاد لوکاس نمونه مهندسی معکوس شده پهپاد شاهد 136 است که توسط ایالات متحده آمریکا و با دستور مستقیم دونالد ترامپ رییس جمهور این کشور انجام شده است.

رییس جمهور آمریکا در این زمینه می گوید: من به یکی از شرکت های آمریکایی گفتم که پهپادهای زیادی می خواهم؛ در ایران پهپادهای خوبی با 35 هزار تا 40 هزار دلار ساخته می شود. آن شرکت دو هفته بعد سراغم آمد و پهپادی آورد که هزینه اش 41 میلیون دلار است. من به آن ها گفتم منظورم این نبود. منظور من پهپادی بود که نهایت 35 هزار تا 40 هزار دلار باشد. (این پهپادها) خیلی خوب، سریع و مرگبار و وحشتناک هستند.

یکی از خصوصیات مهم پهپاد شاهد 136 که ظاهراً پهپاد لوکاس هم از آن برخوردار است، حمل سرجنگی 40 تا 50 کیلوگرمی است که می تواند خسارات قابل توجهی را در محل اصابت بر جای بگذارد. ویدئوهای مختلفی از اصابت این پهپاد در منطقه بئرالسبع در جنگ 12 روزه ایران و رژیم صهیونیستی و همچنین در جنگ روسیه و اوکراین (برای مثال در منطقه راهبردی زاپروژیا) منتشر شده است.

طبق گزارش برخی رسانه ها، لوکاس آزمایش های موفقیت آمیزی را پشت سر گذاشته و آماده تولید (انبوه) است و انتظار می رود که در آینده نزدیک در واحدهای فعال ادغام شود. اگرچه این پهپاد به طور عمومی با نام لوکاس (سیستم تهاجمی رزمی بدون سرنشین کم هزینه) معرفی شده است، اما به نظر می رسد که مشتق شده از پهپاد هدف FLM 136 (منظور همان پهپاد شاهد ایرانی است) ساخته شده است.

از نظر فنی، پهپاد لوکاس دارای طراحی معماری باز است که امکان استفاده از محفظه ها را فراهم می کند که می توانند حسگرهای شناسایی، ماژول های جنگ الکترونیکی یا خرج های انفجاری را بسته به نیازهای ماموریت در خود جای دهند. این دستگاه از منابع تغذیه 28 و 12 ولت پشتیبانی می کند و شامل یک شبکه محموله است که امکان تعویض سیستم ها از راه دور را در طول پرواز فراهم می کند.

روش های پرتاب آن شامل استقرار از طریق کامیون است که انعطاف پذیری را برای عملیات میدانی بدون زیرساخت های تخصصی یا آموزش خدمه افزایش می دهد. لوکاس به عنوان یک پهپاد گروه 3 طبقه بندی می شود؛ به این معنی که می تواند تا 600 کیلوگرم وزن داشته باشد و در ارتفاع تا پنج هزار و 500 متر فعالیت کند. از نظر بصری، این پهپاد شباهت زیادی به شاهد 136 ایران با طول بال های مثلثی تقریباً 2.5 تا 3 متر و موتور پیستونی دارد. با این حال، لوکاس شامل قابلیت هایی است که از پیکربندی های خاص پشتیبانی می کند و ادغام آن در شبکه ارتباطات سیستم های بدون سرنشین چند دامنه ای به آن اجازه می دهد که نه تنها به عنوان یک مهمات پرسه زن، بلکه به عنوان یک رله ارتباطی بین سیستم های بدون سرنشین و مراکز فرماندهی نیز عمل کند.

پهپادهای شاهد و نمونه مهندسی معکوس شده آن یعنی لوکاس بردی بیش از 2 هزار کیلومتر دارند؛ البته ممکن است که نیروی هوافضای سپاه پاسداران انقلاب اسلامی بخواهد در جهت ارتقای این پهپاد راهبردی گام برداشته و برد آن را افزایش دهد؛ اما هم اکنون برد آن حدود دو هزار الی دو هزار و 500 کیلومتر است؛ البته رسانه های غربی می گویند که پهپادهای شاهد می توانند از تهران تا پاریس را بی وقفه بپیمایند؛ اما این موضوع در میدان هنوز به بوته آزمون گذاشته نشده است.

اما نکته مهم درباره این پهپادها، بهره برداری و ارتقاء آن ها توسط روسیه است. ارتش جمهوری فدراتیو روسیه با داشتن پهپادهای شاهد به دنبال آن است تا برد، سرعت و قدرت تخریب این پهپاد را افزایش دهد؛ حتی برخی گزارش منابع رسانه ای نشان می دهد که ارتش روسیه سعی می کند از این پهپاد ارزان قیمت و مناسب به منظور درگیری های هوایی نیز بهره ببرد.

میدل ایست فورم اندیشکده محافظه کار آمریکایی هشدار داده که ارتقای پهپادهای سری شاهد توسط روسیه، به نگرانی تازه ای برای اسراییل تبدیل شده است. گزارش رسانه های غربی نشان می دهد روسیه نسخه های انتحاری شاهد را با موتور توربوجت ارتقا داده و سرعت این پهپادها حالا سه برابر شده و به 500 تا 600 کیلومتر در ساعت می رسد. این سرعت بالا رهگیری را دشوارتر می کند.

طبق ادعای این اندیشکده، اگر فناوری این پهپاد جدید به ایران منتقل شود، پهپادهای پرتاب شده از غرب ایران می توانند در مدت کمتر از 2 ساعت به شمال سرزمین های اشغالی برسند. تصاویر تازه ای از یک نسخه شاهد در روسیه منتشر شده که به موشک هوابه هوای R-60 مجهز است. اگر چنین موضوعی تأیید شود، نشان از آن دارد که شاهد درحال تبدیل شدن به پلتفرمی فراتر از یک پهپاد انتحاری و مجهز به توان درگیری هوایی است.

در مجموع اگر بخواهیم یک ایده کلی از پهپادهای شاهد 136 و نسخه های مهندسی معکوس شده این پهپاد در روسیه و آمریکا داشته باشیم، می توان ادعا کرد که این پهپاد در زمینه هایی چون حضور در حملات هوایی منسجم به عمق سرزمین های درگیر ، درگیرکردن نیروی هوایی و بالگردی کشورهای هدف و تبدیل شدن به یک جنگنده توانمند برای استفاده در رزم هوایی با حداقل هزینه امکان اثرگذاری عمیق بر میدان نبرد را دارد.